Ο όρκος του Παμφίρ ★★★ ½
ΔΡΑΜΑ (2022)
Σκηνοθεσία: Ντµίτρο Σουκολίτκι Σόµπτσουκ
Ερμηνείες: Ρίµα Ζιούµπινα, Ολεξάντρ Γιατσέντιουκ

Από την Ουκρανία μάς έρχεται το πολλά υποσχόμενο ντεμπούτο του Ντμίτρο Σουκολίτκι Σόμπτσουκ, ένα καλοστημένο, στιβαρό φιλμ που δεν φοβάται να αντιμετωπίσει και διαφορετικά θέματα ταυτόχρονα.

Παραμονές του τοπικού παγανιστικού καρναβαλιού, ο Παμφίρ επιστρέφει στο χωριό του στα ρουμανο-ουκρανικά σύνορα, έπειτα από μήνες δουλειάς στο εξωτερικό.

Μια απερισκεψία του έφηβου γιου του, ωστόσο, θα οδηγήσει σε καταστροφή και τον Παμφίρ ξανά σε παλιές του παράνομες δραστηριότητες (μεταφορά λαθραίων τσιγάρων προς τη Ρουμανία) προκειμένου να ξεπληρώσει τις ζημιές στα ντόπια αφεντικά, που συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό να ταυτίζονται και με τις αστυνομικές αρχές του τόπου. Το δράμα θα κορυφωθεί ακριβώς τη μέρα του καρναβαλιού, όταν ο ήρωας θα κάνει μια τελική προσπάθεια εξιλέωσης.

Το ουκρανικό φιλμ μάς βάζει απευθείας στην ατμόσφαιρα ενός τόπου φτωχικού, εκεί όπου βλέπουμε πολλά smartphones αλλά όχι ασφαλτοστρωμένους δρόμους, ενώ σχεδόν όλοι, «εκτός από τα μικρά παιδιά και τους γέρους», ασχολούνται με το λαθρεμπόριο. Ο ίδιος ο Παμφίρ, αν και στον ίσιο δρόμο πια, είναι βετεράνος του… επαγγέλματος, ενώ η ηλικιωμένη –και αποξενωμένη– μητέρα του αποτελεί εγκέφαλο(!) της βασικής οργάνωσης που διακινεί τα λαθραία. Γενικώς οι οικογενειακές σχέσεις βρίσκονται εδώ στο επίκεντρο, σε ένα φιλμ που ξεκινά από το προσωπικό και το τοπικό, για να φτάσει έως το αιώνιο, υιοθετώντας τα σχήματα της αρχαίας τραγωδίας.

Από την άλλη, η σύγκρουση μεταξύ θείας και ανθρώπινης δικαιοσύνης παίζει και αυτή τον ρόλο της. Ο γιγαντόσωμος, αλλά βασικά αγαθός, Παμφίρ μοιάζει να πιστεύει μόνο στην τεράστια δύναμη που κρύβουν τα χέρια του, σε αντίθεση με τη βαθιά θεοσεβούμενη σύζυγό του. Ταυτόχρονα η παγανιστική παράδοση του καρναβαλιού με τις τερατόμορφες μάσκες αποκαλύπτει δεσμούς με ένα αρχέγονο παρελθόν, το οποίο όμως δεν είναι και απόλυτα ξένο με όσα συμβαίνουν στο σήμερα. Η αφοσίωση στην οικογένεια άλλωστε, που κινεί σχεδόν όλες τις πράξεις του πρωταγωνιστή, είναι ιερή για όλες τις θρησκείες σε όλες τις εποχές.

Εκείνο που αξίζει να σημειωθεί, τέλος, έχει να κάνει με τον ρυθμό και την καθαυτό κινηματογράφηση του Σόμπτσουκ. Η τελευταία, αν και ελαφρώς επιτηδευμένη σε κάποιες περιπτώσεις –μην ξεχνάμε εξάλλου ότι πρόκειται για ντεμπούτο– είναι αξιοπρόσεκτα δημιουργική, ενώ και η οικονομία της ταινίας, ο ρυθμός δηλαδή, διατηρείται σχεδόν άψογα δίχως αχρείαστους πλατειασμούς και χασμωδίες.

Αιμίλιος Χαρμπής – kathimerini.gr