Ο σκηνοθέτης Δήμος Αβδελιώδης, η σχέση του με το σινεμά και ο Τουλούζ Λωτρέκ

Ο Δήμος Αβδελιώδης είναι ένα κεφάλαιο από μόνος του στην ελληνική πολιτιστική πραγματικότητα. Μικρό ή μεγάλο, κεντρικό ή περιφερειακό, δεν έχει σημασία. Παραμένει κεφάλαιο. Αθόρυβος, εμμονικός με τις αρχές του, είτε αφορούν καλλιτεχνικές, αισθητικές αντιλήψεις, είτε τον τρόπο ζωής του, προσηλωμένος σε πράγματα που τον ευχαριστούν σε βάθος.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 
Το Δέντρο Που Πληγώναμε: Το τρυφερό αντίο του Δήμου Αβδελιώδη στην αθωότητα

«Δεν μπαίνω σε εργασιακά καλούπια», λέει ο ίδιος. Και μόνο τις τέσσερις ταινίες του, στις δεκαετίες ’80 και ’90 («Αθέμιτος ανταγωνισμός», «Το δέντρο που πληγώναμε», «Νίκη της Σαμοθράκης», «Η εαρινή σύναξις των αγροφυλάκων»), και τη σκηνοθετική υπογραφή του στις «Μορφές από το έργο του Βιζυηνού», που ερμήνευσε η Άννα Κοκκίνου (από τους σταθμούς του ελληνικού θεάτρου), να μνημόνευε κανείς, πάλι ξεχωριστή θέση θα κατείχε στο καλλιτεχνικό στερέωμα. Πόσο μάλλον όταν μέσα στα περίπου 40 χρόνια παρουσίας του έχει σκηνοθετήσει περισσότερες από 30 παραστάσεις. Στις αρχές Νοεμβρίου ο Δήμος Αβδελιώδης παρουσιάζει στο «Ολύμπια», Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας», το έργο «Τουλούζ Λωτρέκ – Η φαντασία της αμαρτίας» του Χριστόφορου Χριστοφή, ένα παζλ «κινηματογραφικών» σκηνών που αποκαλύπτουν το πνεύμα του ζωγράφου και τα αισθήματα που βίωσε τις τελευταίες ημέρες της ζωής του, από τη στιγμή που αρχίζουν τα συμπτώματα της ασθένειάς του έως και το τέλος, στα 37 του χρόνια.

«Είχα γνωρίσει τον Χριστοφή με την “Περιπλάνηση” (σ.σ. ταινία του 1979). Μου είχε κάνει πολλή εντύπωση γιατί είχε έναν δικό του τρόπο γραφής. Είχε ταυτότητα», λέει στην «Καθημερινή» ο σκηνοθέτης. «Μου σύστησε ένας φίλος τα θεατρικά του και τα διάβασα. Ενα στοιχείο της δραματουργίας του που μου αρέσει πολύ είναι ότι αποφεύγει την ηθογραφία. Ασχολείται με τον κόσμο των ιδεών. Φόντο σε όλα είναι ο Ελληνισμός, δηλαδή η περιουσία που έχει από την Αίγυπτο. Η κουλτούρα του είναι ο Καβάφης».

Ο Λωτρέκ είναι για μένα ο Μικρός Πρίγκιπας – Έχει το ίδιο βλέμμα με τον Εξυπερύ – Βλέπει την αλήθεια

Συναντήσαμε τον σκηνοθέτη στο σπίτι/μονοκατοικία, εργαστήρι και εκθετήριο του διακεκριμένου, εγκατεστημένου για χρόνια στη Γαλλία, γλύπτη Αριστείδη Πατσόγλου, ο οποίος επιμελείται και τα σκηνικά της παράστασης. Προσπερνάμε το γλυπτό σώμα του Τουλούζ Λωτρέκ πάνω στο νεκροκρέβατό του και καθόμαστε στην ευρύχωρη βεράντα.

Ζωγραφίζει την αλήθεια

«Πάντα με γοήτευε ο Λωτρέκ χωρίς να ξέρω γιατί», σχολιάζει ο Δ. Αβδελιώδης. «Μου έκανε εντύπωση η ζωγραφική του. Διέφερε από όλους τους άλλους μεγάλους της εποχής του. Μελετώντας τους πίνακές του πιο προσεκτικά είδα ότι δεν ζωγραφίζει την υποκειμενική του άποψη για το πρόσωπο που βλέπει. Ζωγραφίζει την αλήθεια. Και γι’ αυτό από την πινελιά του βγαίνουν σπινθήρες. Παρά τη στέρηση της αγάπης από τους γονείς του και την περιθωριοποίησή του από τη μειονεκτική εικόνα ενός σώματος νάνου, που η ασθένεια των μηριαίων οστών του τον καθήλωσε πριν μπει στην εφηβεία, ο Λωτρέκ δεν είχε ίχνος κατωτερότητας ή μίσους προς την κοινωνία λόγω της κατάστασής του. Βλέπει κατάματα την αλήθεια, με πηγαία γενναιοφροσύνη και κατάφαση για το θαύμα της ζωής. Σαν ένας Mικρός Πρίγκιπας της ζωγραφικής. Ο Λωτρέκ είναι για μένα ο Μικρός Πρίγκιπας. Εχει το ίδιο βλέμμα με τον Εξυπερύ. Βλέπει την αλήθεια».

Το θεατρικό έργο ξεκινάει από την ημέρα του θανάτου του σε μια νευρολογική κλινική. Ο ζωγράφος ανακαλεί, σε φλας μπακ, μέσα από δέκα σύντομες, κινηματογραφικές σκηνές την εξέλιξη της ασθένειας.

«Κι εσείς κινηματογραφικά το αντιμετωπίζετε;», ρωτάμε τον Δ. Αβδελιώδη. «Στον κινηματογράφο πρέπει η εικόνα να γίνεται λόγος, αλλά στο θέατρο ο λόγος πρέπει να γίνεται εικόνα. Μέσα από διαφάνειες θα υπενθυμίσουμε χρώματα και λεπτομέρειες έργων του», απαντάει.

Ποια ήταν η αφορμή να αφήσει την κάμερα, εδώ και 22 χρόνια, και να αφιερωθεί στη θεατρική σκηνοθεσία; «Η εκφορά του λόγου», τονίζει χωρίς δεύτερη σκέψη. «Με τις “Μορφές από το έργο του Βιζυηνού” βρήκα έναν τρόπο να εκφέρω τα λόγια κι αυτό μου έδινε μεγάλη χαρά. Ο τρόπος αυτός εξελίχθηκε σε μέθοδο, που διδάσκεται κιόλας σήμερα». Επιμένει πολύ σε αυτό, στον ρυθμό της φράσης, στον τονισμό των λέξεων. Στο θέατρο αναζητάει πάντα «συγκίνηση». «Οταν είναι πραγματική, είναι σωματική: ανατριχιάζεις από μια παράσταση», επισημαίνει. «Αν δεν ανατριχιάσεις σημαίνει ότι δεν διακυβεύονται αξίες σε ένα έργο. Η ιερότητα της συγκίνησης είναι κάτι πολύ σοβαρό. Σε ένα έργο πας για να νιώσεις μαζί με τους άλλους τα ίδια αισθήματα. Είναι θεραπεία. Κάθαρση. Μας φέρνει στα ζύγια μας, μέσα σε όλη αυτή την τρέλα που ζούμε σήμερα όπου ο καθένας έχει μια άποψη για τα πράγματα, η οποία σπάνια συμπίπτει με του άλλου. Δεν έχουμε κοινή αντίληψη για τις κοινές αξίες και αυτό μόνο μέσα από την τέχνη μπορεί να επιτευχθεί. Η πολιτική δεν έχει την ίδια δυνατότητα γιατί πολώνει».

«Τουλούζ Λωτρέκ – Η φαντασία της αμαρτίας», θέατρο «Ολύμπια», 4-6 Νοεμβρίου.

Μαρία Κατσουνάκη – kathimerini.gr