Το χρονικό της πορείας της χώρας προς τους 26.000 νεκρούς

Σύμφωνα με τον Υπουργό Υγείας της Βρετανίας, Ματ Χάνκοκ, η χώρα του ποτέ δεν επεδίωξε την επίτευξη ανοσίας της αγέλης μέσω της νόσησης μεγάλου αριθμού του πληθυσμού. Συγκεκριμένα, ο υπουργός έχει αρνηθεί πολλές φορές ότι μια τέτοια λογική αποτελούσε ποτέ πολιτική, στόχο, στρατηγική ή ακόμη και “μέρος του σχεδίου”. Ωστόσο, σύμφωνα με τις αποκαλύψεις κυβερνητικών πηγών στον Guardian, μπορεί να είναι γεγονός ότι η ανοσία της αγέλης δεν αποτέλεσε “πολιτική” με την αυστηρή έννοια, ωστόσο είναι δεδομένο πως αν μη τι άλλο ήταν μέρος του αρχικού σχεδίου της βρετανικής κυβέρνησης.

Μέχρι στιγμής, περισσότεροι από 26.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στη Μεγάλη Βρετανία, ενώ τα μοντέλα προβλέπουν ότι η Βρετανία θα είναι η χώρα με τις μεγαλύτερες απώλειες από την πανδημία. Το γεγονός αυτό γεννά πολλά ερωτήματα σε σχέση με τα λάθη και τις παραλείψεις που οδήγησαν τη χώρα σε αυτό το σημείο.

Σύμφωνα με τον Neil Ferguson, επικεφαλής της δημοσίευσης που έπεισε την βρετανική κυβέρνηση να αλλάξει την πολιτική της, τα ανησυχητικά στοιχεία που είχαν φέρει τότε στο φως δεν ήταν νέα. Όπως τόνισε στον Guardian, ακόμη και στο σενάριο άμβλυνσης που ήλπιζε στην επίτευξη ανοσίας της αγέλης και το οποίο είχε ήδη τεθεί υπόψιν της κυβέρνησης, 250.000 άτομα θα έχαναν τη ζωή τους.

Φονική αδράνεια παρά τα στοιχεία

Μια μέρα πριν την ανακοίνωση της ολοκλήρωσης του Brexit από τον Μπόρις Τζόνσον στις 31 Ιανουαρίου, ο ΠΟΥ είχε κηρύξει παγκόσμια κατάσταση έκτακτης ανάγκης εξαιτίας της εξάπλωσης του κοροναϊού σε 18 χώρες, τονίζοντας ότι υπάρχει ανάγκη άμεσης ανταπόκρισης των χωρών και διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης στα πρότυπα της Νότιας Κορέας.

Ο David Nabarro, απεσταλμένος του ΠΟΥ για την πανδημία, δήλωσε στον Guardian ότι ο ίδιος και ο επικεφαλής του οργανισμού Tedros Adhanom Ghebreyesus, γνώριζαν ήδη τότε ότι το πρόβλημα θα ήταν τεράστιο και η διαχείρισή του από τις κυβερνήσεις θα αποδεικνυόταν δύσκολη υπόθεση.

“Οι κοροναϊοί είναι φρικτοί”, σημείωσε. “Είναι αρκετά σταθεροί και εξωφρενικά σωστά σχεδιασμένοι για να προκαλέσουν χάος στους πληθυσμούς καθώς είναι πάρα πολύ εύκολη η μετάδοσή τους και εξαιρετικά δύσκολος ο περιορισμός τους.”

Η υγεία στο βωμό της οικονομίας

Ωστόσο στις 3 Φεβρουαρίου, ο Τζόνσον θα απηύθυνε διθυραμβικό λόγο για το Brexit στον οποίο θα αναφερόταν και στην ανάγκη η Βρετανία να μην παρασυρθεί σε υπερβολικές αντιδράσεις απέναντι στον κοροναϊό, με το επιχείρημα ότι κάτι τέτοιο θα αντέβαινε στο όραμά του για τη Βρετανία ως “πρωταθλητή” του παγκόσμιου ελεύθερου εμπορίου.

Έπειτα επέλεξε να μεταβεί στο… εξοχικό του έως τις 28 Φεβρουαρίου, με το κόμμα των Εργατικών να τον χαρακτηρίζει “πρωθυπουργό μερικής απασχόλησης”. Στο διάστημα αυτό δεν συμμετείχε στις συσκέψεις για το ζήτημα του κοροναϊού, ενώ έφυγε στην αρχή της μοναδικής σύσκεψης στην οποία εμφανίστηκε στα τέλη Φεβρουαρίου.

Παράλληλα, οι διαδικασίες λήψεις αποφάσεων της κυβέρνησής του για την πανδημία δέχθηκαν σφοδρή κριτική εξαιτίας της έλλειψης διαφάνειάς τους. Οι συναντήσεις του Cobra, της αρχής λήψης αποφάσεων για την πανδημία γίνονται σε πλήρη μυστικότητα, ενώ μέχρι πρόσφατα δεν ήταν γνωστά τα ονόματα των μελών της επιστημονικής επιτροπής που λειτουργεί συμβουλευτικά.

Από τη στιγμή που τα στοιχεία τους δημοσιεύθηκαν από τον Guardian, υπήρξαν διαμαρτυρίες για τον πολύ περιορισμένο επιστημονικό χαρακτήρα της επιτροπής, καθώς αποτελείται αποκλειστικά από επιδημιολόγους που εξειδικεύονται στα μαθηματικά μοντέλα.

Ως απάντηση στις αρχικές κριτικές, η κυβέρνηση έθεσε στη δημοσιότητα ορισμένες λεπτομέρειες. Όμως ακόμη και τα λίγα αυτά έγγραφα αποδεικνύουν ότι η καταστροφική απειλή του κοροναϊού είχε γίνει ξεκάθαρη στους υπουργούς από τους επιστημονικούς συμβούλους τους.

Δραματικές και οι αρχικές προβλέψεις

Ήδη από τις 2 Μαρτίου, το SPI-B είχε προειδοποιήσει την κυβέρνηση ότι “αν δεν επιβληθούν αυστηρά μέετρα, το 80% του πληθυσμού ενδέχεται να μολυνθεί από τον ιό”. Από την πλευρά του το SPI-M είχε εκτιμήσει ότι στο καλύτερο σενάριο η θνησιμότητα από τον κοροναϊό θα έφτανε στο 0,5% με 1%, στοιχίζοντας τη ζωή σε 250.000 – 500.000 Βρετανούς. Μάλιστα, σύμφωνα με το ίδιο έγγραφο, όσοι κατέληγαν διασωληνωμένοι είχαν 50% πιθανότητες να επιβιώσουν.

Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση δεν έδειξε να θορυβείται. Στις 12 Μαρτίου εγκατέλειψε το σχέδιο περιορισμού του ιού μέσω τεστ και ιχνηλάτησης κρουσμάτων, με την πολιτική να εστιάζει στην καθυστέρηση της κορύφωσης των λοιμώξεων. Αργότερα, στόχος έγινε η “άμβλυνση” μέσα από μια σειρά εθελοντικών μέτρων που εισάγονταν σταδιακά.

Σύντομα, ακολούθησαν οι διαβόητες δηλώσεις του Τζόνσον για τις χειραψίες του με ασθενείς κοροναϊού.

Καθώς οι χώρες της Ευρώπης επέβαλλαν lockdown η μία μετά την άλλη, στη Βρετανία, η κεντρική οδηγία αναφερόταν στο “σχολαστικό πλύσιμο των χεριών”.

Ορισμένοι ειδικοί αποδίδουν την παράξενη αντίδραση της Βρετανίας στο γεγονός ότι η χώρα είχε εκπονήσει σχέδιο αντιμετώπισης πανδημιών βασισμένη στον τρόπο εξάπλωσης του ιού της γρίπης. Οι επιστήμονες συνήθως παρατηρούν τη γρίπη να εξαπλώνεται ταχύτατα στους πληθυσμούς και έπειτα να γίνεται όλο και πιο ήπια καθώς μεταλλάσσεται και καθώς οι πληθυσμοί αποκτούν ανοσία σε αυτούς. Όμως ο κοροναϊός διαφέρει εξαιρετικά από τη γρίπη, είναι καινούργιος και όλα τα χαρακτηριστικά του παραμένουν αβέβαια. Επομένως, η ελπίδα στην ανοσία της αγέλης αποτελεί τζογάρισμα ανθρώπινων ζωών.

Ανοσία της αγέλης

Παρά τις προσπάθειες του Χάνκοκ να το αρνηθεί, η ανοσία της αγέλης αποτέλεσε στόχο στην αρχή της πανδημίας, πράγμα που άλλωστε διατυπώθηκε ρητά από υψηλά στελέχη της βρετανικής κυβέρνησης εκείνη την εποχή.

Στην ίδια περίοδο τα μέτρα που είχαν επιβληθεί ήταν ελάχιστα. Τεράστιες εκδηλώσεις και ποδοσφαιρικοί αγώνες πραγματοποιούνταν κανονικά με χιλιάδες θεατές.

Στις 11 Μαρτίου, όταν ο επικεφαλής του ΠΟΥ επέκρινε τις χώρες που δείχνουν “ανησυχητική αδράνεια” απέναντι στην πανδημία, ο Δρ. David Halpern, ένας εκ των συμβούλων της κυβέρνησης, είχε αναφέρει: “Θα φτάσουμε σε ένα σημείο που θα πρέπει να μείνουμε σπίτι για να προστατέψουμε τις ευπαθείς ομάδες, όμως μέχρι να βγουν κι εκείνοι από το σπίτι, ο υπόλοιπος πληθυσμός θα πρέπει να έχει επιτύχει ανοσία της αγέλης”.

Την επόμενη μέρα ήρθε η επόμενη διαβόητη δήλωση του Τζόνσον: “Πρέπει να είμαι ειλικρινείς με τους Βρετανούς πολίτες: πολλές ακόμη οικογένειες θα χάσουν πρόωρα αγαπημένα τους πρόσωπα”.

Στις 14 Μαρτίου, ένας τεράστιος αριθμός ειδικών προειδοποιούσε ότι η ανοσία της αγέλης δεν είναι βιώσιμη λύση και απαιτούσε την εφαρμογή σκληρών περιοριστικών μέτρων. Τελικά, η κυβέρνηση τους άκουσε μετά τη διάσημη πλέον δημοσίευση του Imperial College στις 16 Μαρτίου.

Δισταγμός στο χείλος του γκρεμού

Ακόμη όμως και μετά τα νέα στοιχεία που αποδείκνυαν ότι το βάρος στο σύστημα υγείας θα ήταν ακόμη μεγαλύτερο από το αναμενόμενο, ο Τζόνσον ήταν διστακτικός για την επιβολή lockdown. Για μια εβδομάδα ακόμη, τα μέτρα της κυβέρνησης περιορίζονταν στις συμβουλές για αυτοαπομόνωση.

Ταυτόχρονα, ο αρχίατρος της Αγγλίας, Chris Whitty, ανέφερε ότι μια αιτία της καθυστέρησης ήταν ο φόβος ότι οι πολίτες θα κουραστούν αν τα μέτρα περιορισμού επιβληθούν νωρίς, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η τήρησή τους.

Το ίδιο υποστήριξε και ο Χάνκοκ λέγοντας: “Τα στοιχεία περασμένων επιδημιών και υγειονομικών κρίσεων δείχνουν ότι οι πολίτες κουράζονται από τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, επομένως αν τα εφαρμόσουμε πρόωρα, αυτά χάνουν την ισχύ τους και τα πράγματα γίνονται χειρότερα. Οι κοινωνικές και συμπεριφορικές επιστήμες αποτελούν σημαντικό μέρος των επιστημονικών συμβουλών στις οποίες βασιζόμαστε”.

Όμως οι ίδιοι οι κοινωνικοί επιστήμονες που ασκούν συμβουλευτικό ρόλο στην βρετανική κυβέρνηση διαφωνούν με τη θεωρία της εξάντλησης των πολιτών. Μάλιστα, τέσσερα μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής τόνισαν στον Guardian ότι ποτέ δεν διατύπωσαν μια τέτοια άποψη.

Σύμφωνα με πηγές του βρετανικού Υπουργείου Υγείας, την εβδομάδα που ακολούθησε της δραματικής πρόβλεψης του Imperial College, εξακολουθούσαν να υπάρχουν κυβερνητικές φωνές που καλούσαν σε στρατηγική ανοσίας της αγέλης.

Μάλιστα, υπάρχουν πηγές που αναφέρονται σε έντονη διαφωνία μεταξύ του Υπουργού Υγείας και ενός Υφυπουργού Οικονομικών, ο οποίος επέμενε στην μη επιβολή lockdown εξαιτίας του κινδύνου για την οικονομία.

Απαντώντας στις ερωτήσεις του Guardian για τις αστοχίες στη διαχείριση της πανδημίας, ένας εκπρόσωπος της Downing Street δήλωσε τα εξής:

“Είμαστε μπροστά σε μια πρωτοφανή παγκόσμια πανδημία και έχουμε λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την αντιμετώπισή της με βάση τις επιστημονικές συμβουλές. Είμαστε ευγνώμονες για την αντίδραση των πολιτών που μας βοήθησαν να περιορίσουμε την εξάπλωση του ιού και να σώσουμε το NHS από την κατάρρευση. Η κυβέρνηση εργάζεται μέρα και νύχτα για τη μάχη με τον κοροναϊό, δημιουργώντας μια στρατηγική που στοχεύσει στην σωτηρία του NHS και των ανθρώπινων ζωών. Η ανοσία της αγέλης ποτέ δεν υπήρξε στόχος ή πολιτική. Έχουμε προσφέρει στο NHS όλη τη στήριξη που χρειάζεται, έχουμε εξασφαλίσει πως όλοι όσοι χρειάστηκαν θεραπεία την έλαβαν και έχουμε λάβει πρωτοφανή μέτρα για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων, προστατεύοντας την οικονομία”.

Πηγή: theguardian.com